ορχιδέες

Κοινή ονομασία ανθέων και φυτών που αποτελούν την οικογένεια των ορχιδιδών ή ορχεϊδών (μονοκοτυλήδονα). Πολλά από τα πολυάριθμα είδη αναπτύσσονται στα τροπικά και παρατροπικά κλίματα και έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ομορφιά και τη μεγαλοπρέπεια των ανθέων τους τα οποία συχνά είναι εύοσμα. Οι ο. είναι περιζήτητες γι’ αυτό και καλλιεργούνται σε θερμοκήπια με συνθήκες κατάλληλης θερμοκρασίας και υγρασίας. Κατά το μεγαλύτερο μέρος είναι φυτά επίφυτα ή ημιεπίφυτα που ζουν πάνω στους κορμούς και στους βλαστούς των τροπικών δασών· αντίθετα οι ο. που είναι διαδεδομένες στις εύκρατες και στις ψυχρές ορεινές περιοχές είναι επίγειες. Τα άνθη τους είναι χαρακτηριστικά για την πρωτότυπη φτερωτή διάπλαση τους· το περιγόνιο αποτελείται από έξι σέπαλα: από αυτά δύο είναι ενωμένα προς τα πάνω και εσωτερικά ώστε σχηματίζουν ένα είδος κράνους, τρία, περισσότερο ή λιγότερο πεπλατυσμένα, είναι στραμμένα προς τα άνω, και ένα έκτο, εντελώς διαφορετικό από τα άλλα, αποτελεί, προς τα κάτω, το γλωσσάριο· αυτό μοιάζει στη μορφή με κοίλο σπιρούνι του οποίου επιμηκύνεται η βάση και έχει διαστάσεις και χρώματα που χαρακτηρίζουν τα διάφορα είδη των ορχεϊδών. Εξάλλου κάθε άνθος έχει αρσενικά και θηλυκά όργανα που είναι ενωμένα και αποτελούν ένα είδος στήλης, το γυνοστήμιο, το οποίο μερικές φορές επιμηκύνεται σε ένα σαρκώδες ρυγχίο· η γύρη αντί να αποτελεί γυρεόκονι είναι συγκολλημένη κατά ροπαλόμορφες μάζες (γυρεομάγματα) που προσκολλώνται με την ιξώδη βάση τους (retinaculum) στην κεφαλή των εντόμων-επικονιαστών, διευκολύνοντας έτσι τη διαδοχική επικονίαση των ανθέων. Άλλο ενδιαφέρον βιολογικό χαρακτηριστικό είναι η ανάγκη που έχουν πάρα πολλές o., ειδικότερα εξωτικές, για να ολοκληρώσουν το βιολογικό τους κύκλο, από έναν ενδότροφο μυκορριζικό μικρομύκητα, ο οποίος με τη συμβίωση του συντελεί στην ανάπτυξη των σπερμάτων τους, που είναι λεπτότατα σαν σκόνη και κατά τη στιγμή της διασποράς στερούνται τελείως αποθησαυριστικών ουσιών, ενώ το έμβρυό τους είναι υποτυπώδες και ατελές. Τα καλλιεργούμενα είδη ανήκουν κυρίως στο γένος καττλέυα. Το άνθος των ειδών αυτών με γλωσσάριο χωνοειδές, πολύ πλατύ, και με χρώμα συνήθως σε ευχάριστη αντίθεση με το χρώμα των άλλων σεπάλων, αποτελεί μια πολύτιμη διακοσμητική πρωτοτυπία· στα θερμοκήπια, περιζήτητα άνθη Καττλέυας κρέμονται από γλάστρες τοποθετημένες σε ψηλά ράφια ή από κάνιστρα φτιαγμένα από φλοιούς και γεμάτα τύρφη ή βρύα (κυρίως σφάγνα) ή αναπτύσσονται κατευθείαν πάνω σε κομμάτια κορμών ή ακόμα πάνω σε πλάκες φελλού. Επίσης και η ορεινή και ημιορεινή χλωρίδα περιλαμβάνει μικρές και χαριτωμένες ο. που αναπτύσσονται στους αγρούς, στους βοσκοτόπους και στα δάση και ανθίζουν από τον Ιούνιο έως τον Ιούλιο. Πάντα επίγειες, έχουν τα μικρά άνθη τους διατεταγμένα κατά επάκριους στάχεις, περισσότερο ή λιγότερο πυκνούς, άλλοτε κυλινδρικούς και άλλοτε σχοινοτενείς, ακανόνιστους, και ρίζες γενικά κονδυλώδεις. Από τα πολλά είδη της ελληνικής χλωρίδας, μπορούμε να αναφέρουμε τον όρχι το νήπιο, με σκούρα πορφυρά άνθη, τον όρχι το στικτό, με άνθη ιώδη και φύλλα χαρακτηριστικά στικτά από καστανόχρωμες κηλίδες. Άλλα είδη είναι: κυπριπέδιο το πεδιλόμορφο, του οποίου το εξαίρετο άνθος, χρώματος σκούρου πορφυρού, έχει γλωσσάριο κίτρινο, στικτό με πορφυρές κηλίδες, η νιγριτέλλα ή γυμναδενία η μελανή, με άνθη μελανοπορφυρά και έντονο άρωμα βανίλιας, ο οφρύς η αραχνοφόρος, με βελούδινο γλωσσάριο που θυμίζει το υπογάστριο αράχνης, ο οφρύς ο απιοφόρος, της οποίας τα λευκορόδινα άνθη έχουν γλωσσάριο κοίλο, κυρτό, μελανοκαστανό με κίτρινες γραμμές, που το κάνουν σχεδόν όμοιο με το υπογάστριο μέλισσας. Φαλαίνοψις η μεγανθής. Ορχιδέες: κυπριπέδιον το βλεφαριδωτό. Οι διάφορες ορχιδέες με τα ωραία τους άνθη και τα ζωηρά τους χρώματα είναι περιζήτητα καλλωπιστικά φυτά. Ορχιδέες: βρασσία η στικτή. Οι διάφορες ορχιδέες με τα ωραία τους άνθη και τα ζωηρά τους χρώματα είναι περιζήτητα καλλωπιστικά φυτά. Ορχιδέες: Οφρύς η αραχνοφόρα. Οι διάφορες ορχιδέες με τα ωραία τους άνθη και τα ζωηρά τους χρώματα είναι περιζήτητα καλλωπιστικά φυτά. Ορχιδέες: επίδεντροι το μπεϋροδιανό. Οι διάφορες ορχιδέες με τα ωραία τους άνθη και τα ζωηρά τους χρώματα είναι περιζήτητα καλλωπιστικά φυτά. Ορχιδέες: όρχις ο στικτός. Οι διάφορες ορχιδέες με τα ωραία τους άνθη και τα ζωηρά τους χρώματα είναι περιζήτητα καλλωπιστικά φυτά.